Tình hình kháng thuốc kháng sinh ở việt nam

Việt Nam là một trong những nước được tổ chức Y tế thế giới WHO xếp vào nhóm các nước có tỉ lệ kháng thuốc kháng sinh cao nhất thế giới. Bởi hiện nay, có đến 90% nhà thuốc tại Việt Nam bán thuốc kháng sinh không cần kê đơn và 87% người dân có thể đến nhà thuốc mua kháng sinh. 

Kháng thuốc kháng sinh là gì?

Đây là tình trạng xảy ra một loại vi sinh vật tiến hóa để đề kháng mạnh hơn hoặc hoàn toàn với thuốc kháng sinh và trước đó có thể chữa trị được. Sự đề kháng phát sinh thông qua một trong 3 cách đó là: đề kháng tự nhiên trong một số loại vi khuẩn, gen đột biến hoặc bởi một loài có được sức đề kháng từ một loài khác.

Kháng thể xuất hiện một cách tự nhiên, do sự tích tụ dần dần theo thời gian và lạm dụng thuốc kháng sinh. Vi khuẩn kháng được nhiều loại thuốc kháng sinh được gọi là đa kháng. Hiện nay, trung tâm kiểm soát và phòng ngừa bệnh tật tại Hoa Kỳ đã xác định được 18 loại vi trùng và nấm kháng thuốc kháng sinh và hiện đang đe dọa đến sức khỏe công cộng.

Vi khuẩn kháng kháng sinh bằng cách nào?

Hiện tượng kháng kháng sinh có thể xảy ra theo một trong những cơ chế sau:

• Làm thay đổi mục tiêu tác động của thuốc trên vi khuẩn. Chẳng hạn như làm thay đổi tính chất của vi khuẩn mà thuốc sẽ bám vào để tác động.
• Vô hiệu hóa thuốc bằng enzim beeta lactamase.
• Làm giảm độ thẩm thấu của màng tế bào vi khuẩn nên thuốc không tác động được.

Biểu hiện kháng thuốc kháng sinh

Biểu hiện kháng kháng sinh là hiện tượng khi mầm bệnh hoặc vi khuẩn không bị tiêu diệt bởi thuốc kháng sinh, chúng vẫn tồn tại, sinh sản ra những thế hệ con cháu không có tính cảm ứng (sensible) với 1 hay nhiều loại thuốc kháng sinh nào đó.

Nguyên nhân kháng thuốc kháng sinh

Kháng sinh là thuốc vô cùng quan trọng được sử dụng để chữa trị các bệnh nhiễm khuẩn. Nhưng việc lạm dụng và sử dụng thuốc kháng sinh không hợp lý đang làm gia tăng vấn đề. Những nguyên kháng kháng sinh có thể kể đến như:

Thiếu sót trong quy định về chuyên môn khám chữa bệnh

Nhiều bệnh truyền nhiễm chưa có đủ hướng dẫn chẩn đoán và chữa trị, hoặc đã có hướng dẫn nhưng chưa được cập nhật. Quy định sử dụng kháng sinh, làm kháng sinh đồ, xét nghiệm vi sinh chưa hoàn thiện, việc giám sát trong quá trình thực hiện tại các địa phương cũng chưa được thự hiện đầy đủ, nhất là những khu vực vùng sâu, vùng xa.

Sử dụng thuốc kháng khuẩn trong chăn nuôi

Kháng sinh được sử dụng rộng rãi trong chăn nuôi để thức đẩy tăng trưởng và phòng ngừa bệnh tật cho vật nuôi. Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc kháng sinh trong chăn nuôi có thể dẫn đến vi khuẩn ở môi trường này trở nên kháng thuốc và gây ra kháng thuốc ở người.

Nhận thức về thuốc kháng sinh còn hạn chế

Người dân có tự mua thuốc kháng sinh dễ dàng, chỗ nào cũng mua được dẫn đến tình trạng sử dụng thuốc kháng sinh bừa bãi. Một bệnh lý không cần sử dụng thuốc kháng sinh những người dân vẫn sử dụng khiến cho vi khuẩn kháng thuốc.

Sử dụng thuốc kháng sinh không hợp lý

Dùng quá liều, không đủ liều hoặc lạm dụng thuốc kháng sinh cũng có thể gây ra tình trạng kháng thuốc, tạo điều kiện cho các vi khuẩn kháng thuốc xuất hiện. Việc sử dụng kháng sinh để chữa trị bệnh không do nhiễm khuẩn gây ra, sử dụng kháng sinh không phù hợp với loại vi khuẩn, virus, ký sinh trùng gây ra… cũng làm tăng nguy cơ kháng thuốc.

Phòng và kiêm soát các bệnh truyền nhiễm chưa hiệu quả

Việc phòng và kiểm soát bệnh truyền nhiễm kém hiệu quả sẽ làm tăng sự lan truyền của vi khuẩn kháng thuốc và lây chéo. Nhất là những căn bệnh xã hội.

Tác hại kháng thuốc kháng sinh

Theo bác sĩ Hà Thị Huệ, hiện đang công tác tại phòng khám Đa Khoa Y Học Quốc Tế thì thuốc kháng sinh ra đời từ nhũng năm đầu của thập niên 40, đây là một bước ngoặt lớn trong lịch sử y học nhân loại. Thuốc kháng sinh giúp cứu sống hàng triệu người mắc các bệnh lý nhiễm khuẩn.

Tuy nhiên, hiện nay tình trạng kháng thuốc kháng sinh đang gia tăng mức độ nguy hiểm ở tất cả các nơi trên thế giới. Đây là một vấn đề nan giải, hiện đang là mối quan tâm của cộng đồng vì nó gây ra những dòng khuẩn khỏe hơn, nguy hiểm hơn làm cho dịch bệnh lây lan nhanh hơn, khó chữa trị hơn và gây tốn kém, đặc biệt là cho người già, trẻ em và những người có sức khỏe hệ miễn dịch yếu làm tăng rủi ro khuyết tật, tử vong.

Theo tổ chức y tế thế giới, mỗi năm trên thế giới có khoảng 700.000 người tử vong do kháng kháng sinh, nếu tình trạng này không được kiểm soát, con số này có thể tăng lên 10 triệu người vào năm 2050.

Tình trạng kháng thuốc kháng sinh ở việt nam

Tỉ lệ kháng thuốc kháng sinh ở Việt nam

Theo thống kê của tổ chức Y tế thế giới, Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ kháng kháng sinh cao nhất trên thế giới trên bản đồ kháng sinh năm 2015 của công tyt IMS Health. Đáng chú ý, mức sử dụng thuốc kháng sinh tại Việt Nam đã tăng vọt trong giai đoạn 2009 – 2015 với mức tăng gần gấp 3 so với giai đoạn 2005 – 2009. Trong đó, tình trạng bán thuốc kháng sinh không theo kê đơn tại Việt Nam chiếm tới 88% lượng kháng sinh bán tại các đô thị và 91% ở khu vực nông thôn.

Chính vì vậy, tổ chức y tế thế giới WHO đã liệt kê Việt Nam vào danh sách các nước có tỉ lệ kháng kháng sinh cao nhất thế giới khi tỉ lệ thuộc nhóm carbapenem đã tăng 50%, chủ yếu là vi khuẩn gram âm; còn tỉ lệ nhóm cephalosporin thế hệ thứ 3 đã tăng lên hơn 60% trên cả nước.

Ngoài ra, bên phía bảo hiểm xã hội Việt Nam cũng cho biết việc sử dụng thuốc tại Việt Nam trong 30 hoạt chất có chi phí nhiều nhất năm 2017 tại các bệnh viện (là 34.500 tỷ đồng, chiếm 40% BHYT), trong đó thuốc kháng sinh chiếm phần lớn (khoảng 30% tổng chi phí thuốc).

Bệnh kháng thuốc kháng sinh có nguy hiểm không?

Đối với vấn đề này thì câu trả lời là có. Bởi khi mắc phải bệnh kháng thuốc kháng sainh sẽ dẫn đến việc chữa trị thuốc kháng sinh không còn tác dụng. Nguy cơ tử vong cao vì suy đa tạng, suy hô hấp, nhiễm trùng huyết… Vì vậy để việc điều trị thuốc kháng sinh có hiệu quả, tất cả các bệnh lý về vi khuẩn cần phải được bác sĩ khám và kê đơn chữa trị.

Bên cạnh đó, việc lạm dụng thuốc kháng sinh còn có thể khiến người bệnh đối mặt với những hậu quả nghiêm trong như:

• Gây ngộ độc
• Gây béo phì và tiểu đường
• Tăng nguy cơ tử vong do tiêu chảy
• Hệ miễn dịch suy yếu
• Tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư

Nguyên tắc dùng thuốc kháng sinh

Như vậy có thể thấy bệnh kháng thuốc kháng sinh rất nguy hiểm, bệnh cạnh việc lạm dụng thuốc kháng sinh cũng gây ra những ảnh hưởng không nhỏ. Do đó, để đảm bảo an toàn khi sử dụng thuốc kháng sinh chúng ta cần lưu ý những điều sau:

• Chỉ sử dụng kháng sinh khi có nhiễm trùng.
• Phải chọn đúng kháng sinh và đường cho thuốc thích hợp.
• Phải sử dụng kháng sinh đúng liều lượng và đúng thời gian qui định.
• Phải biết các nguyên tắc chủ yếu về phối hợp kháng sinh.

Hiện nay thì để hạn chế tình trạng này xảy ra người ta áp dụng kháng sinh đồ vào trong việc điều trị cho người bệnh. Để hiểu thêm về kháng sinh đồ là gì bạn hãy tham khảo bài cũ: Kháng sinh đồ là gì? Phương pháp và mục đích làm kháng sinh đồ

Trên đây là những chia sẻ của bác sỹ Hà Thị Huệ về tình hình kháng thuốc kháng sinh tại Việt Nam. Hy vọng qua bài viết này đã cung cấp được cho ban đọc có thêm được những thông tin bổ ích. Đồng thời, giúp mọi người ý thức hơn trong việc sử dụng thuốc kháng sinh để tránh những hậu quả mà thuốc kháng sinh có thể gây ra.